تجارت با عراق از مسیر اقلیم کردستان
اقلیم خودمختار کردستان هم‌مرز با ایران و هم‌خون بسیاری از ساکنان مرزهای غربی کشور است، از همین‌رو موقعیت آن در رابطه با ایران ویژه است. مطابق سرشماری‌های دولت محلی، جمعیتی بیش از ۵میلیون نفر دارد و بازاری مناسب برای کالاها و خدمات ایرانی است، در واقع‌امر نیز بخش قابل‌توجهی از تجارت ایران با عراق و در برهه‌هایی بالای ۵۰درصد آن، مربوط به تجارت با کردستان است.
به گزارش تجارت بان به نقل از دنیای اقتصاد، پیوندهای تاریخی و قومی با مناطق کردنشین ایران موجب تسهیل روند تجارت با کردستان عراق است.
در زمانه تحریم نیز روند همکاری تجاری متوقف نشده است. از میان دلایل تجارت با کردستان در این سطح یکی قوانین تجاری باثبات آن عنوان‌شده است، هرچند به دلیل محصور‌بودن در زمینه واردات کالا و دورزدن تحریم نقش چندانی ندارد. «دنیای‌اقتصاد» با «سید‌حمید حسینی» فعال اقتصادی و عضو هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق گفت‌وگویی در زمینه تجارت با اقلیم کردستان انجام‌داده است که در ادامه می‌آید:
سهم تجارت با اقلیم کردستان از کل تجارت ایران و عراق چه میزان است؟
اقلیم کردستان همیشه نقش پررنگی در روابط تجاری ایران و عراق داشته و اصلا همکاری تجاری ما با عراق در دوران تحریم از اقلیم کردستان شروع شد و علاقه برای همکاری وجود داشته است و اکنون نیز وجود دارد. سهم اقلیم رقمی بین ۴۰ تا ۶۰درصد ارزش صادراتی کالاهای ما به عراق است. در زمانی‌که صادرات فرآورده‌های نفتی افزایش پیدا کند سهم اقلیم بعضا تا ۶۰درصد رسیده و هنگامی که این صادرات افت کند به ۴۰درصد می‌رسد.
اقلیم کردستان امتیازاتی دارد که باعث‌شده است تجار ما برای شروع همکاری با عراق کار را از اقلیم شروع کنند. برای نمونه رفت و آمد ساده‌تر و بدون ویزا و دسترسی بیشتر به بازارها از این عوامل هستند.
این امتیاز ویژه با توجه به این حجم بزرگ مبادلات صرفا محدود به همین موارد است؟
خیر، امتیازات ویژه هم‌مرزی آن با چند استان غربی ما است، نظیر آذربایجان‌غربی و کردستان که به این واسطه حمل کالا ساده‌تر و قیمت آن کمتر است و به‌سادگی انجام می‌گیرد. به‌علاوه قوانین تجاری کردستان از ثبات برخوردار است و در این زمینه با دولت فدرال تفاوت دارد.
در اقلیم همیشه تلاش کرده‌اند ورود کالا را ممنوع نکنند و تنها در مواقعی عوارض گمرکی را افزایش داده ولی به ممنوعیت تن نمی‌دهند. این مزیتی است که برای تجار از اهمیت برخوردار است. به‌علاوه صرافی‌های بیشتری در کردستان فعالیت دارند و به‌نوعی کار بانکی انجام می‌دهند، یعنی خریدار می‌تواند در صرافی سپرده‌گذاری کند و وقتی معامله انجام شد صرافی مکلف به نقل و انتقالات مالی آن است. به این فهرست می‌شود اضافه کرد که مناطق کردنشین ایران ارتباطات قومی و خویشاوندی با ساکنان اقلیم دارند که سبب می‌شود روابط تسهیل شود، در مقابل شماری از مردم کردستان عراق در ایران زندگی کرده‌اند و ذائقه آنها با کالاهای ایرانی آشنا است. همین مساله برای تجارت‌هایی مثل محصولات غذایی و مصالح ساختمانی امتیاز مثبت است.
آیا این امتیاز برای کردستان هم متقابلا وجود دارد و اگر وجود دارد شامل چه مواردی است؟
مزیتی که تجارت ایران برای کردستان عراق دارد نخست دسترسی آسان است، سرعت عمل تجار ایرانی به نسبت سایر کشورها بیشتر است، کیفیت و قیمت کالاهای ایرانی مناسب‌تر است و به همین دلایل اقلیم تجارت با ایران را مناسب می‌داند، اما در همین حال با ترکیه هم روابط تجاری دارد و سهم تجار ترکیه از سهم ایران بیشتر است. ما در کردستان وارد کار تولیدی نیز شده‌ایم و ترجیح اقلیم این است که در این امور صنعتی با ایران همکاری داشته باشد.
رقبای تجاری ما در اقلیم کردستان جز ترکیه چه کشورهایی هستند؟
مهم‌ترین رقیب ما ترکیه است و پس از آن امارات در بازار خودرو، موبایل و سیگار اقلیم و برخی وسایل الکترونیک سهم بالایی دارد. اغلب این کالاها از طریق ایران ترانزیت می‌شود و متاسفانه گاهی به‌صورت قاچاق به ایران بازمی‌گردد. نکته دیگر درباره تجارت با اقلیم این است که اخیرا قوانین اقلیم و دولت فدرال بغداد به یکدیگر بسیار نزدیک شده و آن مسائل قبلی که شامل بازرسی بود حذف شده است، لذا کالایی که به اقلیم می‌رفت تا از آن مسیر به مناطق تحت‌نظارت دولت در بغداد برود، اکنون می‌تواند به‌راحتی وارد عراق شودو گمرکات دولت فدرال در همه گمرکات مستقر هستند، بنابراین امتیاز اقلیم برای دروازه صدور کالا به عراق از میان‌رفته که این مساله سهم تجارت با اقلیم را کاهش داده است.
آیا تحریم مانعی برای تجارت با اقلیم کردستان نیست؟
در بحث تجارت، تحریم نقشی در مبادلات ما با کردستان عراق ندارد اما در بخش خدمات مهندسی و فنی قطعا ما به‌خاطر تحریم امکان مشارکت در طرح‌های مهندسی و ساخت‌وساز عراق را نداریم؛ نه در اربیل و نه در بغداد.
آیا تجارت با اقلیم کردستان برای دورزدن تحریم هم فایده‌ای دارد؟
اقلیم خیلی نمی‌تواند در بحث دورزدن تحریم‌ها کمکی به ما بکند، چون از نظر سرزمینی محصور است، یعنی میان سه کشور ترکیه، ایران و سوریه قرار گرفته است و دسترسی به بیرون ندارد، اما در بحث نقل‌وانتقالات پولی به واسطه فعالیت صرافی‌ها به ما کمک می‌کند، اما در زمینه کالاهای موردنیاز ما که عمدتا های‌تک هستند خیلی توجیه ندارد که کالایی اول به اقلیم برود و سپس به ایران برسد. برای صدور برخی اقلام کمک کوچکی می‌کند و بعضا کالاهایی مثل فرآورده‌های پتروشیمی ما از طریق اقلیم به کشورهایی مثل سوریه و ترکیه می‌رود اما حجم آن قابل‌توجه نیست.
